Interview with prominent human right activist Nguyen Thuy Hanh before arrest

Nguyen Thuy Hanh is a prominent human right activist and the founder of the ‘50k Fund’. The fund collects donations and provides financial support to the families of human rights prisoners of conscience. On April 7, 2021, human right activist Hanh was arrested for spreading “propaganda” opposing the state and became a human rights prisoner herself.

Before she became a human rights prisoner, we sat down with Hanh to discuss the challenges of organizing and administering the fund. Pressure from the authorities, and the deep sense of responsibility she feels towards the families of human rights prisoners, has had a significant impact on her mental health. In this interview, human right activist Hanh talks to us about her struggles with depression, her relationship with the police, and the joy that the fund brings to her life.

 

 

Watch the interview with English subtitles: https://youtu.be/8oPXFMkZ_H0

 

To find out more about Hanh’s activism, visit her profile.

 

Read the full transcript of the interview in Vietnamese and English below:

—

Tâm trạng của chị như thế nào? 

Buồn chán, lo âu. Nhưng không phải buồn chán lo âu của người bình thường mà đấy là của người bị bệnh tật. Nó quá sức lên, nó khiến cho người ta muốn chết. Dạo này chị bị liên tục. 

Tự nhiên thấy chán, thấy sợ hãi. Thậm chí có những lúc mà chị nhìn ra ngoài nó như là một bộ phim đen trắng, không còn màu sắc nữa. Người đi qua lại, cây cối là chỉ màu đen với màu trắng thôi, nó mất màu đi. Đấy là những lúc bị nặng. 

 

How are you feeling?

Down and worried. It’s not a normal person’s depression but the clinical kind. It’s very heavy and just makes you want to die. These days I feel it all the time. I’d feel depressed and fearful all of a sudden. In fact, sometimes I see everything like a black and white movie without colors. People, trees… they are all in black and white. That’s when the feelings are most severe.

 

Có khi nào áp lực từ chính quyền khiến cơn trầm cảm đến nhanh không? 

Chị nghĩ không hoàn toàn (là do sức ép từ chính quyền); có một phần nhưng không hoàn toàn là thế. 

 

Do you think pressure from the authorities hastens the depression?

I don’t think it’s entirely so; the authorities play only a part in it.

 

Bác sĩ nói gì về bệnh của chị? 

Bác sĩ nói là bệnh của chị…bác sĩ nói nếu như bệnh vì một cú sốc thì dễ chữa mà bệnh mà do bẩm sinh thì khó chữa. Chị nghĩ, chị là do bẩm sinh. Nhưng mà từ hội chị làm Quỹ 50k chị cũng vất vả mà nó nhiều cái phức tạp lắm. Những cái công việc vụn vặt nhưng mà tổng kết lại nó khá là phức tạp. Nó cũng là một sức ép lớn đối với chị. 

 

What do doctors say about your condition?

They say if my condition was triggered by a certain shock event then it’d be easy to treat, but if it’s innate then it’d be difficult. I think I was born with it. Ever since I started working on the 50K Fund project I became very busy. That project has lots of complications, lots of little things to take care of. As a whole it’s quite complex. It’s also a major source of pressure for me.

 

Sức ép? 

Sức ép làm sao mỗi sáng thức dậy hoặc trước khi đi ngủ xem ở trong cái fast-mobile (một phần mềm internet banking) ấy. Xem là liệu có đủ tiền chuẩn bị lần tới chia sẻ cho một nhóm sắp tới hay không? Hôm nào mà quyên góp được ít tiền thì lại lo âu buồn bã. Thế với lại, làm sao để mình vào (sổ sách thu chi) cái năm mươi nghìn, một trăm nghìn làm thế nào để nó không sót một ai. Chỉ cần sót một khoản thôi thì người ta sẽ mất lòng tin với mình. Thế rồi, sức ép cũng đến từ những gia đình người tù. Ví dụ như, người ta gọi người ta hỏi là có tiền chưa tôi mai đi thăm nuôi hôm nay chưa có tiền. Mình thì muốn chiều người ta tối đa. Nhất là người Phan Rí, liên tục gọi hỏi. Bảo rằng, đầu tháng thì gửi nhưng mà giữa tháng cũng vẫn cứ gọi. 

 

Pressure?

The pressure from waking up or before going to bed each day having to always check the Fast Mobile app to see if there are enough funds to be distributed to the next group of recipients. On days we couldn’t raise enough money I’d worry and get depressed, trying to figure out how to add $5 here or $10 there to the books so that no one is left out. The pressure comes also from the families of the prisoners. For example, they’d call and ask if the funds were available because they were going to visit the prison the next day. I always want to accommodate them to my best abilities. People from Phan Rí province are especially demanding. Even when I told them I’d send the money on the first of the month, they’d still call to check weeks earlier.

 

Chị có trách họ không? 

Không dám trách. Chưa bao giờ. Vì chị nghĩ rằng sự hi sinh của người thân gia đình người ta nó quá lớn. Mình chưa một ngày nào phải vào tù. 

 

Do you blame them?

No. I never have. Because I think the sacrifices of their relatives are too great. I myself have never spent a day in jail.

 

Cầm nhiều tiền vậy, có khi nào chị khởi lòng tham không? 

Chưa bao giờ. Vì là, thứ nhất là từ khi còn nhỏ, từ khi bắt đầu biết kiếm tiền cho đến giờ mình chưa bao giờ có niềm vui khi mà tiêu tiền của người khác. Và còn một điều nữa là chị không bị thiếu thốn. Nghĩa là thu nhập của chị chỉ đủ cho chị chi tiêu. Nhà cửa rồi, lương hưu rồi những cái thu nhập khác trong cái kinh doanh trước kia của chị để lại đến bây giờ thì vẫn đủ chi tiêu. Thường là lúc đói quá thì người ta cũng có thể nẩy sinh cái lòng tham nhưng mà chị thì không bị cái lúc nào như thế cả. 

 

 

Administering so much money, has greed ever arose in you?

Never. First of all, since I was young and started earning money for myself, I’ve never enjoyed spending someone else’s money. The other thing is I’m not lacking in anything. My income is enough to cover my expenses — rentals, pension, side businesses from earlier days are all enough for me to live on. People usually become greedy when they’re hungry or in need; I’ve never felt that.

 

Niềm vui trong công việc Quỹ 50k?  

Niềm vui lớn lắm (cười). Trong đời chị có 2 niềm vui. Niềm vui thứ nhất, chị làm giám đốc đối ngoại của một công ty rất là lớn nước ngoài và công ty đấy vì đầu tư sai vào một vùng không có nguyên liệu ở Huế, cho nên là cái nhà máy đường đấy bị phá sản. Chị là người nhân viên Việt Nam duy nhất cùng với ông giám đốc đã xin nhà máy chuyển về một vùng có mía. Và từ cái chỗ mà thất bại, phá sản của cái nhà máy đấy. Bằng tất cả sự nỗ lực của bản thân, mà chị nghĩ năm bốn mươi tuổi chị bị trầm cảm là cũng vì thế, gánh vác một công việc quá lớn. Phải xin lên tận Thủ Tướng mà. Chính ông Nguyễn Tấn Dũng là người giúp đỡ để nhà máy về được Phú Yên và đến bây giờ nhà máy đã thành công. Cái hôm mà động thổ nhà máy đấy là lấy ngày sinh nhật của chị. Mà hồi nhà máy bắt đầu có hai nghìn tấn mía một ngày, bây giờ mười nghìn tấn mía một ngày, làm giàu cho hàng vạn người nông dân ở khắp ba bốn huyện miền núi của tỉnh Phú Yên, trong đấy là có công của chị rất nhiều. Và đấy là một cái niềm vinh dự lớn đối với chị. Khi mà nhà máy chuyển về Xuân Hoà (Phú Yên) ấy, bắt đầu chuyển về Xuân Hoà thì 7h00-7h30 tối ra đường đã không có ai rồi. Người ta đi ngủ sớm, huyện miền núi mà. Cho đến bây giờ, ngay từ vụ đầu tiên ép mía đầu tiên, đã mua mấy trăm cái xe máy ở khắp các huyện; nhà xấu thì sửa sang lại còn nhà tranh thì xây lên. Và đến bây giờ, họ (công ty) lớn nhất trong ngành công nghiệp mía đường của bộ nông nghiệp; mấy chục nhà máy đường ấy; và đóng thuế mỗi năm vài trăm tỉ. Cho nên đấy là niềm vinh dự của chị. 

Và bây giờ, niềm vinh dự thứ hai là Quỹ 50K. Bởi vì cái sự hi sinh như chị vẫn nói đó, sự hi sinh của những người đi tù là quá lớn. Cho nên mình phải làm sao để bù đắp được phần nào hay phần đấy, càng nhiều càng tốt cho họ. Quỹ 50K thứ nhất, nó có ý nghĩa là nó giúp đỡ được những gia đình người tù, có chút kinh phí để đi thăm người thân của mình. Và cái thứ hai là họ không cảm thấy họ bị bỏ rơi. Và cái thứ ba là Quỹ 50K nó đã làm cho rất nhiều người vô cảm trở nên có cảm. Đấy là những người mà người ta không quan tâm đến chính trị. Người ta không biết đến phong trào đấu tranh đòi dân chủ ở Việt Nam hiện nay. Và từ cái chỗ đấy, nhiều người nhắn tin hỏi chị bảo “Chị ơi, Quỹ 50k là gì?” Thì chị nói, “Quỹ 50k là để giúp những gia đình tù nhân lương tâm. Thì họ nói là “tù nhân lương tâm là gì?” Rất nhiều người hỏi như thế, kể cả những người bán bánh mì, bán vé số. Thế và, tù nhân lương tâm là những người vì lên tiếng, có những tiếng nói đối lập hoặc là lên tiếng đấu tranh chống lại những cái bất công trong xã hội mà họ phải đi tù. Lại có cả những người như thế phải đi tù ạ? Chính vì thế mà chị cứ chat chít suốt ngày suốt đêm là vì thế. Và những người đấy người ta đã bỏ tiền ra. Chị bán bánh mì đã để dành bao nhiêu năm trời mới để dành ra được 5 triệu, góp hết vào Quỹ 50k. Và hàng tháng, mỗi tháng lại góp 100 nghìn. Và rất nhiều người như thế. Có nhiều người họ còn liên kết lại với nhau, hoặc là có những cô giáo còn nói chuyện với học sinh về Quỹ 50k, về những người tù để học sinh họ để dành được đồng nào rồi đưa cho cô giáo rồi cô giáo góp vào Quỹ 50k. Còn rất nhiều những người lao động khác, học sinh, sinh viên rồi đến những người đi xuất khẩu lao động ở nước ngoài, rồi trong nước những người hưu trí. Những chị người thợ rồi những người nông dân cũng góp. Chị cảm giác là khi họ đã góp được tiền rồi ấy, thì họ rất là vui mừng. Lại còn giúp cho họ bước qua được sự sợ hãi. Ngày xưa chỉ cần 1 cái like vào cái status bất đồng chính kiến nào đấy là họ đã rất sợ, không dám like chứ nói gì đến cái chuyện góp tiền vào để nuôi những người tù chính trị? Gọi là tù nhân lương tâm nhưng họ là tù chính trị. Những cái người đấy, mới đầu người ta góp tiền… từ chỗ người ta hiểu, người ta thương tới chỗ người ta góp tiền đã là cả một giai đoạn, một quá trình rồi. Người ta góp tiền thì người ta chỉ dám nói là nhờ ai đấy gửi hộ, góp hộ, không gửi tên họ và khi đăng lên không được đăng tên họ. Thì đến bây giờ họ góp tiền và họ bảo đăng hẳn tên tôi lên nhá. Đấy, đấy là giúp họ bước qua nỗi sợ hãi, biến những người vô cảm thành có cảm. Nên chính vì vậy mà chị rất là vất vả với Quỹ 50k nhưng nó giống như một đứa con ruột của chị. 

 

What joys do you derive from the 50K Fund?

A tremendous joy (laughs). In my life there have been two projects that have brought me the most joy. The first was when I worked as public relations director for a foreign-owned cane sugar company. The company made the mistake of investing in an area in Huế that lacked source materials. The company went bankrupt. I was the only Vietnamese employee; the CEO and I fought for permission to move the plant to an area that had plenty of sugar cane. We resurrected that failed and bankrupted business. I put in a lot of effort; I think it caused me so much stress that I suffered from depression by the time I was forty years old. We had to appeal all the way to the prime minister, Mr Nguyễn Tấn Dũng himself. He helped us relocate the plant to Phú Yên Province so that our business could succeed. The day we broke ground was also my birthday. When we first started, the plant could only process 2,000 tonnes of sugar cane a day; now it is up to 10,000, creating wealth for thousands of locals in several counties in Phú- Yên. I can take credit for a lot of that, and I’m very proud of it. Before our relocation there, Xuân Hoà was just a sleepy little mountain town in Phú Yên, the streets would be emptied by 7pm because mountain folks go to bed early. But ever since the first pressing of sugar cane, people have bought hundreds of new motorbikes, old houses got fixed up, thatched homes got rebuilt with bricks. Now that complex is the biggest cane sugar manufacturer under the Ministry of Agriculture; those dozens plants represent millions of dollars in tax revenue each year. So yes, I’m very proud of that.

And now, the second source of pride for me is the 50K Fund. Because, like I said, the sacrifices by those who are imprisoned are so great, we need to do as much as we can to alleviate their suffering. The 50K Fund, first of all, provides family members with some financial help so they can travel and visit their loved ones in jail. Secondly, it lets them know they’re not abandoned. And thirdly, the Fund has turned people who previously seem apathetic into more concerned citizens. These are folks who typically don’t pay attention to politics, who were not concerned about democracy issues and were not aware of the pro-democracy activities in Vietnam. They’d call and ask me, “What exactly is the 50K Fund?” When I told them “It’s a fund to help families of prisoners of conscience,” they’d ask, “What are prisoners of conscience?” A lot of people have that question, even the street vendors. So I had to explain to them that these are people who were imprisoned for dissenting or fighting against unfair practices. They’d ask “How can that be?” That’s why I’ve had to chit chat with people all the time. Those are people who contributed. The lady who sells sandwiches spent years to save up $200, yet she gave it all to 50K, and then each month she’d give another $5. There are a lot of people like that. Some people band together. Some teachers told their students about the Fund, the students would give money to the teachers to give to 50K. Different types of people, working class folks, university students, laborers from abroad, retirees, women factory workers and farmhands also contributed. I get the sense that they’re very happy to be a part of this, that it helps them overcome their fear. In the past, most wouldn’t even dare hit ‘Like’ on a Facebook post that’s deemed “reactionary,” much less donate money to help political prisoners. We call them prisoners of conscience, but in truth they’re political prisoners. And for those contributors, going from sympathy and understanding to actually giving money is already a big step. At first they’d say the money belonged to somebody else, that they were only an intermediary and wished to remain anonymous. But now they ask us to put down their real names. It’s a real sign of them overcoming their fear, becoming less apathetic and more concerned. That’s why even though managing the Fund is very exhausting, I treat it like my own baby.

 

Có ai giúp chị trong công việc không?  

Tất cả những thu chi thì một mình chị làm. Nhưng mà đi thăm ai đấy thì ở ngoài này thì anh Trương Dũng hay đi, trong miền Nam thì có chị Dương Thị Tân hay đi, còn chị Phượng (Đặng Bích Phượng) thì giúp chị cái danh sách. Ví dụ cứ tìm thêm một người tù thì chị ấy lại thêm vào trong danh sách.

 

Do you have any help?

I take care of all the receiving and disbursement of money. Mr. Dũng does most of the traveling here in the North; Ms Dương Thị Tân does that in the South. Ms Đặng Bích Phượng helps me with the list of names, updating it as needed.

 

Quỹ 50k có đến được hết những tù nhân lương tâm? 

Hiện nay, bằng tất cả mọi sự nỗ lực thì chị mới đi được khoảng 150, nhưng mà những người tù tận 250 người cơ. Vì không thể tiếp cận được với những người tù Tây Nguyên, họ sợ lắm. Còn những người tù Phan Rí thì ngày đầu họ còn chửi chị, họ nghĩ chị là bẫy của công an. Họ chửi, họ đuổi, họ nguây nguẩy họ từ chối nhưng đến giờ thì “khổ” với họ…(cười), suốt ngày họ gọi họ hỏi bảo có tiền chưa? Có nghĩa là họ đã hết sợ rồi. Ngày xưa công an gọi họ lên, gọi từng nhà lên và nói rằng là nếu mà nhận tiền của ai giúp đỡ thì sẽ bỏ tù cả nhà hoặc con họ trong tù sẽ bị tăng án. Nên họ sợ lắm. Họ tức bực lắm. Nhưng mà đến bây giờ thì họ hết sợ.  Đấy là một cái thành công nhỏ thôi nhưng mà đối với chị là rất là lớn. Bởi vì ngày đầu không nghĩ là vào được cái chỗ Phan Rí đấy. Vì người ta có biết mình là ai đâu? Mình đến nhà nói chuyện người ta còn sợ nữa là. chỉ có qua điện thoại thôi. Thế rồi công an Phan Rí họ còn in ảnh của chị ra, họ đến từng nhà họ bảo không được tiếp xúc với bà này. Thế là khi mình gọi cho họ mình xưng tên “tôi là Nguyễn Thuý Hạnh” thế là họ sợ lắm. Nhưng đến bay giờ thì không bị như thế nữa rồi. Và người Phan Rí bắt đầu được ra tù rồi. 

 

Does the Fund reach all the prisoners’ families?

Up to now I’ve only been able to reach about 150 families. There are like 250 political prisoners in total. I can’t get to those in the Central Highlands because they’re still quite fearful. Those in Phan Rí were quite rough early on. They’d curse at us, refuse to see us, chase us away, accuse us of being undercover security police and so on. But now they are a different problem altogether (laughs), they’d ring us up all day long asking whether we have the money lined up. It means they’re not afraid anymore. In the past, the police would summon them to the station and threaten to put them in jail or increase the sentence for their sons if they took money from anyone. But now they’re not scared. It may be just a small victory, but to me it’s huge because in the early days none of us thought we could go into Phan Rí at all. Nobody there knew us. They were afraid just to have us visit their homes, we could only talk over the phone. The police even brought pictures of me to these families and warned them not to communicate with me. That’s why they were quite scared when I called and introduced myself, “Hi, my name is Nguyễn Thuý Hạnh….” But that’s no longer the case, and a lot of prisoners from Phan Rí have been released.

 

Những người vùng Tây Nguyên thì sao?

Người Tây Nguyên người ta ở làng ở bản, không ai đến tận nơi mà vận động được, chưa kể người ta lại quá sợ ấy. Người ta bị đe doạ nên người ta quá sợ. Nên người Tây Nguyên chỉ bằng một cách ở trong tù. Người tù là bạn bè của mình ở trong đấy ấy, cho họ ăn. Chỉ có mỗi cách đấy và cũng phải bí mật. 

 

What about people from Central Highlands?

Central Highlands folks live in tribal villages that are very difficult to reach, not to mention they’re extremely paranoid because they’ve been threatened so severely. The only way to help them is if you know someone already in jail and have that person help feed the political prisoner. And even that has to be done discreetly.

 

Làm Quỹ 50k có chuyện buồn không? 

Cái buồn nhất khi chị làm Quỹ 50k là khi thuyết phục một gia đình mà người ta không nhận. Hoặc là người ta đang nhận của mình mà người ta gọi điện bảo từ nay không nhận nữa vì người ta bị công an đe doạ. Đấy là những lúc chị buồn nhất. Buồn vì mình đã thất bại, đã không giúp được người ta. 

 

Any unhappy moments from this work?

The hardest part in doing this is when you fail to convince a family to accept the assistance. Or when a family that’s been receiving help calls to tell you they can’t accept it anymore because of police harassment. That’s when I get most unhappy, because I can’t help those folks.

 

Chính quyền ngăn cản Quỹ 50k bằng cách nào? 

Cho đến bây giờ thì họ mới tìm cách cấm bằng cách đến từng gia đình đấy. Họ đưa giấy mời gia đình lên đồn công an để tra hỏi xem là mỗi tháng nhận của Quỹ 50k bao nhiêu tiền. Và đe doạ không được nhận nữa. Cho đến bây giờ thì họ đang làm những biện pháp như vậy. 

 

How do the authorities obstruct the 50K Fund?

Up until now they have tried to interfere by harassment. They’d summon the family to come to the station for interrogation, demanding to know how much money they family is receiving from 50K each month, and forbid them from taking any more money. That’s how they’ve been doing it so far.

 

Chị kể về công chuyện cũ của chị? Giám đốc đối ngoại. 

Có nghĩa là tất cả các công việc ngoài nhà máy, ví dụ như là giao dịch với các Sở, các Bộ, các Ngành…kể cả đi giao dịch làm Marketing nữa. Có nghĩa là đại diện cho công ty để đi làm việc với các cơ quan ban ngành liên quan đến cái hoạt động kinh doanh hoặc sản xuất của nhà máy. 

 

Can you talk a little bit about your old job as PR director?

It involved everything outside the plant such as meeting with various ministries and government offices, even for marketing purposes. I basically represented the company to work with different agencies in anything related to our manufacturing business.

 

Chị và anh Tường Thuỵ

Anh Tường Thuỵ anh chả sợ gì hết. Làm cái gì anh ấy cũng không kiêng dè gì hết mà làm cái này thì nguy hiểm. Thí dụ như khi mà Phạm Chí Dũng bị bắt ấy, thì anh ấy là Phó chủ tịch anh ấy hoàn toàn có thể giải tán cái đấy (Hội nhà báo độc lập). Nhưng anh ấy cứ làm, vẫn cứ viết bài. Anh ấy chưa bao giờ giè chừng như kiểu là làm cái này có thể bị bắt. Chưa bao giờ. 

 

What about you and Mr. Tường Thuỵ?

He’s not afraid of anything. He never shies away from any project, yet this is dangerous work. For example, when Phạm Chí Dũng was arrested, as vice-president he had the authority to disband their group [Independent Journalists]. But he carried on, kept on writing. He never considers whether doing something might land him in jail. Never.

 

Tâm lý đó đến từ đâu? 

Có lẽ là đến từ lòng căm thù đảng cộng sản. Anh Phạm Thành (Phạm Chí Thành) cũng dũng cảm, đúng lúc ông Trọng đang thế lên như diều mà anh ấy viết ra và in cái quyền sách ấy (Nguyễn Phú Trọng: thế thiên hành đạo hay đại nghịch bất đạo) rất là nguy hiểm. Rõ ràng quá nguy hiểm anh ấy vẫn làm. Có những con người can đảm thế đấy. Mặc dù người ta đã tuổi cao như thế rồi, chắc gì đã sống được đến lúc ra? Cả hai người đều yếu đau bệnh tật. 

 

Where did that attitude come from?

Perhaps from his revulsion for the Communist Party. Mr Phạm Chí Thành is also pretty brave. Just when Nguyễn Phú Trọng’s power was on the rise, he published a book critical of the man; it was so risky. He did it in the face of real danger. But there are courageous people like that. They’re not that young anymore; if imprisoned they might not make it out alive. Both of these men are not very healthy physically.

 

Cách của chị giống anh Thành không? 

Nếu như chị là anh Phạm Thành (Phạm Chí Thành) ấy thì chị sẽ không in quyển đấy. Thế nên khâm phục họ lắm. 

 

Is your way similar to Mr Thành’s?

If I were in Phạm Chí Thành’s shoes I would not have published that book. I have a lot of respect for him.

 

Nếu đi tù, điều sợ nhất là gì?  

Nói ra đây thì nhỡ họ biết họ áp dụng vào mình thì chết (cười). Là cái mất vệ sinh ở trong tù ấy. Sợ nhất (cười). Không hiểu sao chị rất tự tin là khi mình vào tù mình sẽ không bị bạn tù khủng bố.  Rất tự tin về chuyện đấy. Nhưng mà phụ nữ đi tù (chính trị) thường bị giam với tù thường chứ không phải tù chính trị ấy. Nam giới thì họ giam những người đấy (tù chính trị) với nhau, còn nữ thì thường giam với các nữ tù lừa đảo rồi trộm cắp nọ kia… Hỏi qua chỗ Minh Hạnh, Minh Mẫn rồi chị Cấn Thị Thêu thì đều nói là giam chung với người ngoài (án hình sự) người ta cũng chẳng biết đến Quỹ 50k đâu.

 

What are you most afraid of if you’re imprisoned?

If I say it and they hear about it, they might use it against me (laughs). It’s the lack of sanitation in prisons. That’s the worst part (laughs). I don’t know why, but I feel confident that if I was in there I wouldn’t be terrorized by my cell mates. But female political prisoners usually are held with non-political prisoners. Male political prisoners are usually held together, but women typically are put together with common criminals like thieves, etc. When we asked Minh Hạnh, Minh Mẫn and Cấn Thị Thêu, they all said they were held with regular criminals. Those people wouldn’t know anything about the 50K Fund.
 

Nếu chị đi tù, chị muốn nhắn gửi điều gì ra bên ngoài? 

Điều chị mong muốn nhất là có ai đấy sẽ đứng lên thay chị tiếp nối Quỹ 50k. Bây giờ chị đã dặn mấy người rồi, làm sao để cho Quỹ 50k nó hoạt động được như lúc chị đang ở ngoài này đấy. Điều thứ hai là về bản thân mình ấy, mọi người có thể vận động cho mình để mình có thể sớm được ra tù hay cái gì đấy. Nhưng mà điều mong mỏi nhất vẫn là có một người tiếp nối Quỹ 50k. 

 

If you went to jail, what would you like to tell your family?

What I’d like to see the most is for someone else to take my place and run the 50K Fund. I have talked to a few people to make sure the Fund could still operate as when I ran it. The second thing is that I hope everyone would campaign to get me freed as quickly as possible. But the most important thing still is to have someone carry on the work of 50K.

 

Phía gia đình chị thì sao? 

Gia đình thì rất may là mình không còn vướng bận cha mẹ nữa, con cái thì lớn hết rồi. Nên cũng không vướng bận gì? Chủ yếu là làm sao để cho Quỹ 50k hoạt động thôi. Và mình cũng không nghĩ là mình bị khủng bố trong tù đâu? Cái bọn an ninh nó canh mình đây nó cũng không thô lỗ với mình mà. 

 

What about your family?

It’s good that I no longer have parents to take care of. Our children are all grown, so I don’t have much to worry about. The main thing really is just to keep 50K going. And I don’t think I’d be mistreated in prison. Even the security guarding us out here are not rough or impolite.

 

Anh Chênh (chồng) trong mắt chị? 

Anh ấy là một người lúc cương lúc nhu. Có những lúc anh ấy rất ôn hoà với chúng nó nhưng mà lúc cáu lên thì anh ấy cũng rất kiên quyết. Mình đã bị bắt cùng với anh ấy 2 lần nên mình biết. 

 

What about Chênh, your husband?

He can be either soft or hard. There are times when he’s very patient with the police. But when he’s mad he can be very hard headed. I’ve been arrested alongside him twice, so I’ve seen it.

 

Chị học được gì từ anh? 

Cũng học được anh ấy cách đối phó với lại an ninh. Học được cách khi anh ấy đối diện với chúng nó mà mình có mặt ở đấy. Về nhà anh ấy cũng nói mình là khi mà giáp mặt với họ thì phải thế này thế kia. 

 

What have you learned from him?

From him I learned how to deal with security police. I saw how he dealt with them when they confronted him. And when we got home he also taught me what to do when facing them.

 

Anh có giúp chị nhiều trong công việc? 

Về Quỹ 50k thì anh ấy cũng không giúp được gì nhiều vì chủ yếu những người chuyển tiền cũng chuyển vào tài khoản của mình thì mình phải lấy từ trong đấy ra để lưu lại ở bên ngoài để đăng lên ấy. Những cái đấy thì anh ấy không giúp được. Thế rồi những người tù người ta liên hệ đề nghị giúp đỡ nọ kia thì người ta cũng chỉ gọi cho mình thôi. Thế nên nhiều người cứ bảo không chia sẻ việc ra, nhưng chả biết chia sẻ như thế nào. 

 

Does he help you in your work?

He really can’t help much with the 50K Fund because I’m the one who has to move funds in and out of my account and to post them. He can’t do any of that. And when prisoners’ families need help, I’m the one they call. So even though some people have suggested that he and I share the load, we don’t know how to split up the work sensibly.

 

Anh Chênh đi chụp chim chị thấy thế nào? 

Cũng hơi thất vọng (cười). 

 

What do you think of his hobby of bird photography?

A little disappointed (laughs)

 

Chị không thấy là nó có ích à? 

Nhưng mà nó không giúp được cho phong trào. Chị cứ thuyết phục anh ấy viết, chị bảo nhiều người chờ đợi bài anh ấy viết thì anh ấy bảo là bây giờ bọn trẻ nó viết hay hơn nhiều. Có quá nhiều người viết về một vấn đề rồi nên anh ấy không cần phải viết nữa. 

 

Do you think it’s useless?

It doesn’t help the movement. I try to convince him to write more, I tell him that many people want to read his writing. But he says nowadays the younger people write much better. Too many are already writing about the same things so he doesn’t need to write anymore.

 

Đó là một công việc (chụp ảnh chim) để mọi người yêu thiên nhiên hơn, cá nhân em thấy có ích. 

Kể đúng ra thì như anh ấy làm cho ngừoi ta yêu thiên nhiên, và cũng là một cách để bảo vệ môi trường. Vì những ai giết thịt động vật hoang giã thì anh ấy rất là căm tức và chat riêng với mọi người để report bài đấy đi, hoặc là anh ấy đăng lên để mọi người phê phán cái người tàn phá thiên nhiên ấy. Anh ấy cũng làm được một phần nào đấy. Chị thì chị vẫn thích anh ấy là một nhà đấu tranh dân chủ hơn. Nhưng bây giờ anh ấy bảo anh ấy già yếu rồi, chẳng còn sống được mấy nữa, anh ấy đi làm mấy cái việc bảo vệ môi trường. 

 

I think bird photography is useful, it helps people appreciate nature more.

That’s true, as people appreciate nature more they’ll want to protect the environment. He gets very upset when he sees posts of people killing wildlife for meat. He’d chat privately with his friends to report those posts, or he’d repost them himself to denounce the person responsible. So he is doing something good. I’d rather see him as a pro-democracy activist, but he says he’s getting old and doesn’t have many years left, so he prefers to work on environmental issues.

 

Quỹ 50k quan trọng thế nào với chị? 

Nó quan trọng, nó là cái cầu nối của chị với phong trào này. Nó là nỗ lực của chị để giúp đỡ các gia đình người tù và giúp đỡ các người dân bước qua nỗi sợ hãi, sống có trách nhiệm hơn với xã hội. Những người mà góp tiền cho Quỹ 50k là người ta sống có trách nhiệm hẳn lên đấy. Họ vui lắm, cái niềm vui của họ chị cảm nhận được rõ. Họ cảm thấy là họ đã lần đầu làm một việc gì đấy có ý nghĩa. 

 

How important is the 50K Fund to you?

Very important. It’s the bridge that connects me to this movement. It is my personal crusade to help the families of political prisoners, help the common folk overcome their fear and become more responsible citizens. The folks who give money to the Fund all feel more responsible. They feel happier, too, and I can see that. For the first time, many feel they’re doing something meaningful for a change.

 

Em có thể gặp một người như vậy được không?

Chị sẽ giới thiệu cho em một cô nhé? Để xem cô ấy có đồng ý không? Bố mẹ cô ấy đều là cán bộ lão thành đấy, gọi ông Phạm Văn Đồng bằng chú rể ruột đấy. Chị gọi bằng chị nhưng thực ra phải gọi bằng cô. Chị ấy cũng 80 (tuổi) rồi. Ngày xưa góp tiền cho Quỹ 50k thì chị ấy bảo đừng để tên nhé. Bây giờ thì cứ vô tư để tên. Bài của chị ấy bây giờ lại toàn viết những bài phản biện thôi. Từ Quỹ 50k đấy. Không những góp tiền mà lại còn đăng bài nữa. 

 

Can I meet one of those people?

I can introduce you to one. Let me make sure it’s OK with her. Both her parents are long-time Party cadres whose uncle-in-law is the late Phạm Văn Đồng. She’s about 80 years old. When she first started donating, she asked me not to publicize her name. But now it’s all in the open. She also writes opinion pieces to criticize what’s going on. That’s a result of 50K. She’s someone who contributes not just money but also critiques.

 

Người đó ở đâu? 

Người ở đâu trong miền Tây nhưng giờ đang sống ở Sài Gòn. Để chị tìm người quanh đây nhé? 

 

Where is she?

She’s from the southwest but currently lives in Saigon. Let me find you someone from around here instead.

 

Bệnh trầm cảm với các nỗi sợ khác? 

Cái nỗi sợ của bệnh trầm cảm là nỗi sợ kinh khủng nhất. Sợ sống lắm, chán sống. Đấy là điều kinh khủng, những lúc đấy không muốn gặp gỡ ai cả. Nỗi sợ đấy không phải nỗi sợ bình thường. Nỗi sợ của người bệnh hoạn. 

 

What’s the difference between depression and other types of fear?

Paranoia when you’re depressed is the most frightening thing. You’re afraid of life itself. It’s a most horrible feeling, you don’t want to meet anybody. It’s not a typical fear, it’s the fear of someone who’s sick.

 

Có người nói lúc trầm cảm mình không muốn tìm giải pháp? 

Lúc đấy mình buông hoàn toàn theo nỗi sợ hãi, theo cái cảm xúc kia. 

 

Some say when you’re depressed you don’t want to find a solution

When you’re in it, you just want to cling to that fear and let everything else go, you just want to ride that negative feeling.

 

Chồng chị có nhìn thấy chị lúc trầm cảm không? 

Nhiều lần. Anh ấy không hiểu, anh ấy cứ bảo “có thiếu thốn gì đâu, cái gì cũng đầy đủ việc gì phải buồn?”.  Bây giờ thì anh ấy hiểu và anh ấy chia sẻ. 

 

Has your husband seen you when you’re depressed?

Many times. At first he didn’t get it, he kept saying, “Why must you be so sad when we have everything we need?” But now he understands and sympathizes with me.

 

Khi chị trầm cảm thì cần gì? 

Hỏi han, quan tâm, an ủi. 

 

What do you need when you get depressed?

Have someone to talk to who cares about me and can comfort me.

 

Một đêm không ngủ thì chị làm gì? 

Vào Facebook. Vào Facebook thì nó lại càng bế tắc thêm. Thế là cứ thức chong chong con mắt lên, ngày hôm sau là một ngày u ám. Nếu một đêm hôm trước không ngủ thì cả ngày hôm sau một ngày u ám. 

 

What do you do if you can’t sleep?

I’d get on Facebook. Yet Facebook would make it worse. I wouldn’t be able to close my eyes. Whenever I can’t sleep, the following day would be extremely bleak. 

 

Giai đoạn chị thấy nặng nhất? 

Tháng 9 năm ngoái, nặng nhất. Sau đó chị bay vào Sài Gòn để chữa bệnh. Từ hồi đấy chị có thuốc thì nó cũng đỡ. Chữa thì gặp bác sĩ tâm lý để người ta nói chuyện và đồng thời chữa bằng thuốc nữa. Người ta cho thuốc uống, chị đã uống được 6 tháng rồi, giờ mới mua thêm để uống tiếp 6 tháng nữa. 

 

Which period was the most severe?

Last September was the worst. Afterwards, I flew to Saigon to get treatment. It’s been better since I got some medication. I worked with a psychiatrist and was prescribed some drugs. I’ve been taking the medication for six months; I’ve just renewed the prescription for another six months.

 

Chị có nghĩ sẽ đi chụp chim giống anh Chênh cho thư giãn không? 

Đi chụp chim vất vả vô cùng, có khi phải lội ruộng. Để chụp được một con chim anh ấy phải lội ruộng anh ấy đứng, có khi phải nửa ngày đấy. Những chỗ nóng bức, ngồi trong cái bụi cây để rình một con chim, có khi cả ngày không chụp được con nào. Thế nên chị không thể làm thế được, phải có một cái say mê, một cái đam mê rất là lớn thì mới có thể làm thế được. 

 

Do you think you’ll get into bird photography like Chênh to relax?

Bird photography can be hard work. Sometimes you have to wade through muddy fields. To capture a pretty bird, sometimes he had to stand in a rice paddy for half a day. When it’s hot, you have to sit in a bush all day without getting any decent shots. I can’t do that. You must have a tremendous passion in order to do that.

 

Giải trí của chị lúc này? 

Giải trí duy nhất của chị bây giờ là hàng ngày đi tập yoga và chơi đàn piano. Đấy là 2 thứ chị giải trí. 

 

What do you do for recreation?

My only recreation nowadays is to practice yoga daily and play the piano. Those are my two outlets.

 

Trước khi có yoga và piano? 

Chỉ có công việc thôi, không có lúc nào (giải trí) vì hồi làm cho công ty bận lắm, không lúc nào ngơi. 

 

What did you do before you had yoga and the piano?

Just work. I never had time for recreational activities because my work at the plants was non-stop.

 

Nếu nói trước những người lãnh đạo, chị muốn nói gì? 

Chị sẽ nói “chúng tôi là những người chỉ đơn giản ôn hoà để thực hiện cái quyền công dân,” chắc là chỉ nói vậy thôi.

 

What would you say to the country’s leaders if you had the opportunity?

I’d probably just say something very short, like “We’re just simple and peace-loving folks who wish to exercise our citizens’ rights.” That’s it.

 

Chính quyền có nói là chị bị lợi dụng hay không? 

Họ vẫn luôn luôn nói với chị như thế đấy. Không giải thích, bởi vì họ biết khá rõ, khi chị gặp họ chị sẽ nói rất ít. Họ biết khá rõ người nào như thế nào, biết rất rõ. Nói với họ chả ăn thua gì đâu? 

 

Does the government say you’re being taken advantage of?

They always tell me that, without any explanation. Because they know that I talk very little when they confront me. They know very well how each person behaves. There’s no point in talking to them.

 

Chị nghĩ phong trào dân chủ đi đến đâu rồi? 

Có một lần chị bị bắt cóc về công an bộ, thì có một người hỏi chị là “trong năm 2011, trong mấy nghìn người xuống đường thì có Nguyễn Thuý Hạnh. Trong năm 2012, trong mấy trăm người xuống đường có Nguyễn Thuý Hạnh. Và đến bây giờ là năm 2018, chị nhìn xung quanh chị xem được có mấy người?” Đúng là hôm đấy (hôm 2018) chỉ có 8 người thôi. Thế chị mới bảo, đúng là hôm nay tôi chỉ có 8 người, năm 2011 thì có 2000 người xuống đường, nhưng chỉ có 200.000 người biết về bộ mặt thật của đảng cộng sản. Cho đến bây giờ, quanh tôi đây chỉ có 8 người nhưng mà nhiều triệu người biết về bộ mặt thật của đảng cộng sản rồi. Đấy mới là thùng thuốc súng, khi nó nổ ra thì các anh mới chết. Bởi vì người ta bị cấm đoán, người ta bị đàn áp người ta không xuống đường. Nhưng người ta đã hiểu được ra các anh là ai. Khi người ta liên kết lại được với nhau thì các anh mới nhanh chết. Thế họ không trả lời được. Bây giờ thì chị cũng nói lại là, phong trào bây giờ có vẻ đi xuống so với năm 2011, rất là xôm tụ. Anh chị em, những người trong No-U ấy, đoàn kết nhau rồi luôn có những cái buổi gặp mặt rồi có những cái hành động, những việc làm để gắn kết phong trào lại với nhau. Bây giờ ít hơn, nhưng bây giờ người dân ở nông thôn, ở miền núi người ta cũng biết về cộng sản thế nào người ta cũng căm uất. Chỉ có điều, người ta chưa vượt được qua nỗi sợ hãi thôi. Chứ năm 2011 làm gì có ai dám lên mạng mà chửi *ịt mẹ Nguyễn Phú Trọng như anh Cường Hoàng Công bây giờ đâu? Chửi thẳng vào ông Trọng, chửi thẳng vào đảng cộng sản, 2011 làm gì có thế? Thế rồi bây giờ những người đi cấy lúa người ta cũng có Facebook người ta vào đấy người ta cũng hiểu. Thế nên bây giờ về bề nổi phong trào có vẻ hơi chìm đi, nhưng cái chìm thì bây giờ lại dày đặc hơn, cao hơn. 

 

Where do you think the democracy movement is heading?

One time I was taken to the police station and someone said to me: “Nguyễn Thuý Hạnh was among the thousands who protested in 2011. She was among hundreds during the protests in 2012. And now it’s 2018, look around you and tell me how many others you see?” And it’s true, there were only eight other people there. I said to them, “Yes, there are only eight people in 2018. Back in 2011, 2000 people protested but only 200,000 knew about the real nature of the Communist Party. Today, although there are only eight people around me, millions know about the real face of the Party. That’s the real powder keg, once it explodes you will know. People aren’t taking it to the streets only because they are prohibited or prevented. But once they’ve figured out who you truly are as they start banding together, you’ll be in big trouble.” They had no response to that. And so I’ll say this to you now. Yes, the movement seems more subdued today compared to the 2011 heyday. Back then the No-U movement was in full swing. Members were very unified, they held many events and meetings to promote cohesion and unity. Much of that has died down, but rural folks are beginning to recognize how bad the Party is and they are outraged. The thing is, they still have much fear to overcome. In 2011 no one dared getting on the internet to take a swipe at Nguyễn Phú Trọng, calling his mother “a whore” as Cường Hoàng Công did. In 2011 no one would openly curse Mr. Trọng or the Party. But now even the field hands have Facebook accounts and know what’s going on. So even though on the surface the movement has subsided somewhat, below the surface it’s actually much more active than before.

 

Chị có thất vọng? 

Thất vọng một số điều là có nhiều người để cái tôi nó lớn quá, dẫn đến xung đột với nhau. Hoặc là, cũng có một số cá nhân tham gia phong trào là cơ hội. Nhưng không nhiều, ít thôi. 

 

Do you feel disappointed?

I am disappointed that some people can’t control their large egos, which has led to internal conflicts. Or, at the opportunists who joined the movement for personal gains. But those individuals aren’t numerous, just a few.

 

Điểm xấu của chị. 

Điểm xấu của chị là cả tin. Chị rất cả tin, cho nên khi làm Quỹ 50k này cũng vì cả tin mà chị đã phải đền rất nhiều tiền, cái đấy ai cũng biết đấy. Cho nên thầy giáo Phạm Toàn gọi chị là trưởng ban cả tin trung ương đấy. Tiếp xúc với người Phan Rí khó quá, thế là tự nhiên có người gọi điện nói tôi là người thân của Nguyễn Xí, hoặc là người thân của Nguyễn Văn Tiến chẳng hạn. Thế là lập tức gửi cho người ta tiền. Mấy hôm sau điều tra lại, cái người này không phải, thế là mình phải bỏ tiền túi ra đền. Họ biết chị thông qua những người chị đã giúp đỡ ở Phan Rí, họ xin số chị gọi cho chị và họ là những người không có người thân đi tù. Nhưng họ lừa. Đau lắm. Đau vì mất tiền thì ít mà đau vì cái lòng tin của mình bị lợi dụng, bị thành trò hề ấy. Buồn lắm. 

 

Your weaknesses?

My biggest weakness is that I’m too trusting of others. Because of that, when I first started working with 50K I sometimes had to reimburse the fund with my own money, lots of people knew about that. That’s why the teacher Phạm Toàn calls me Chairman of the Central Gullibility Committee. It was very hard at first to contact the Phan Rí folks. So when someone called and said he or she was a relative of Nguyễn Xí or Nguyễn Văn Tiến, I’d immediately send them money. But a few days later we found out they were impostors. So I ended up having to pay back out of my own pocket. They found out about me through those I had helped before in Phan Rí, they’d get my phone number and call me, pretending to be relatives of political prisoners. I was conned. It hurt a lot. Not so much because of the lost money but because my trust had been abused. It made me really sad.

 

Chị có bao giờ nổi cáu với an ninh không? 

Có chứ. Chị có một điểm yếu mà chị có nói với mọi người là cố tránh cái chuyện đấy. Có nghĩa là mỗi khi bị bắt vào đồn ấy, có cái cậu an ninh cứ dí thẳng cái camera vào mặt mình ấy, lần nào cũng như lần nào, nó quay và lần nào mình cũng phát điên lên vì tức. Khi mà nó cứ dí vào mặt mình nó quay là mình tức giận không chịu nổi rồi quát thét lên nhưng mà bây giờ cũng cố gắng để không như thế nữa. Vì những cái giây phút xấu xí đấy của mình nó sẽ ghi lại. Sau này khi mình bị bắt nó sẽ đăng lên. 

 

Have you ever gotten mad at the security police?

Of course! I have this weakness that I’ve told everybody about so they can avoid it. Every time I was summoned to the police station, this young man would stick a videocam into my face to record, every single time. It drove me insane. I’d scream and yell at him. But now I try to control that. I know they just want to capture those ugly moments of yours so that they can publicize them after you’re arrested.

 

Kinh nghiệm với an ninh. 

Kinh nghiệm là mình không nên đối đầu với người ta bởi vì chúng nó cũng chỉ là tay sai thôi. Chúng nó làm vì đồng lương thôi chứ còn sai trái là bọn cử chúng nó đến đây này. Thế nên là mình vẫn cứ ôn hoà với chúng nó, ra vào không có cái thái độ khó chịu hay chửi bới chúng nó. Thế nên chúng nó canh mình ở đây cũng không khiêu khích mình hay xúc phạm đâu. Nó cứ ngồi vậy thôi. Có những lúc chúng nó không cho ai vào đây đâu. Ngoài những lúc đó ra thì ai vào. Đây vẫn bình thường mà, chứ nó không gây khó dễ đâu. Hoặc là những lần mình đi thì nó không cho mình đi thôi. 

 

What about your experiences with the security police?

My experience with them teaches me not to confront them because they’re only following orders, working for pay. The real bad guys are the ones who gave the order. And so I always treat them nicely, not acting annoyed or condescending toward them. That’s why even though they’re always surveilling us, they never provoke or violate us. They just sit around. There are times when they don’t let anyone come near here. But other than that, people can come and go pretty freely, except for a few times when they didn’t let me leave the house.

 

Chị nghĩ bao nhiêu phần trăm sẽ đi tù? 

70%. Chị nghĩ là nếu có đi thì từ nay đến cuối năm, trong khoảng đấy. 

 

What do you think are the odds of your going to prison?

Seventy percent. I think it could happen sometime between now and the end of this year, probably.

 

Chị có nghĩ nên tạm dừng quỹ một thời gian không? 

Bạn bè cũng khuyên như vậy. Khuyên là tạm dừng chứ bây giờ mà đi tù thì không làm gì được giúp mọi người. 

 

Do you think you should pause the Fund for a while?

Many friends have advised that. They say it’d be better to put it on hold than to go to jail, because then I wouldn’t be able to help anybody.

 

© 2021 The 88 Project